پایداری عملکرد دانه در ژنوتیپ‌های بهاره کلزا*

به منظور دستیابی به ژنوتیپ‌های پرمحصول و سازگار با شرایط متفاوت اقلیمی، تعداد 22 ژنوتیپ بهاره کلزا به همراه ژنوتیپ شاهد ساری گل (Sarigol) جمعاً 23 ژنوتیپ در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار به مدت دو سال (81- 1379) در چهار منطقه مورد ارزیابی قرار گرفت. تجزیه واریانس ساده عملکرد دانه حاکی از تفاوت‌های ژنتیکی بین ژنوتیپ‌ها از لحاظ توان تولید محصول بود. در تجزیه واریانس مرکب برای عملکرد دانه (بر مبنای 8 محیط) اثر مکان‌ها و سال‌ها معنی‌دار نبود، ولی اثر متقابل سال × مکان بسیار معنی‌دار بود. بین ژنوتیپ‌ها نیز تفاوت‌های معنی‌داری مشاهده شد. در حالی که میانگین مربعات اثر متقابل ژنوتیپ × مکان و ژنوتیپ × سال غیر معنی‌دار اما میانگین مربعات اثر متقابل ژنوتیپ × مکان × سال بسیارمعنی‌دار شد. مطابق روش ابرهارت و راسل، ژنوتیپ شماره 21 (هیبریدHyola401 ) با بالاترین عملکرد ( به مقدار 4085 کیلوگرم در هکتار)، ضریب رگرسیون خطی معادل یک و انحراف از خط رگرسیون غیر معنی‌دار به عنوان پایدارترین ژنوتیپ مشخص گردید. ژنوتیپ‌های شماره 2 (S-2) و شماره 20 Hyola308)) به ترتیب با عملکرد 3624 و 3600 کیلوگرم در هکتار نیزاز لحاظ عملکرد دانه با ژنوتیپ شماره 21 Hyola401)) تفاوت معنی‌داری نداشته و از سازگاری عمومی و پایداری متوسطی برخوردار بودند. بر اساس ضریب تغییرات (CVi) ، ژنوتیپ شماره 3 (Cyclone) جزء سه ژنوتیپ پایدار بعد از ژنوتیپ‌ها Hyola401 و S-2 بود، به طوری که ضریب تبیین این ژنوتیپ‌ها نیز بسیار معنی‌دار بود. نهایتاً براساس روش گزینش هم‌زمان برای عملکرد و پایداری، ژنوتیپ‌های پرمحصول شماره 21 (Hyola401) ، شماره2(S-2) و شماره 20 Hyola308)) جزء ژنوتیپ‌های مناسب تشخیص داده شدند.